Ik leef nog!

Herbert Blankesteijn

Waarachtig, deze column leeft nog. Het voortbestaan heeft aan een zijden draadje gehangen. Ik mag denk ik wel onthullen dat dit te maken had met geld, en met het feit dat deze site gratis toegankelijk is. Lezers brengen niet direct geld in het laatje, en ik moet wel leven. Die combinatie van feiten heeft me bijna de das omgedaan.

De problemen zijn nu opgelost zonder dat de lezers de dupe zijn. Maar in de afgelopen weken heb ik me afgevraagd of gratis leesvoer op internet nu onder druk komt te staan. De teloorgang van gratis diensten op internet is namelijk begonnen. Daarnaast zie je diensten waarvoor al werd betaald, duurder worden.

Een paar voorbeelden van het afgelopen halfjaar:

= Desktop.com, met on-line software en opslagruimte, is verdwenen.

= ThinkOffice, idem, is geld gaan vragen.

= Driveway, X-drive en Myspace, allemaal online opslag, houden op met gratis dienst.

= NameZero, gratis domeinen, zet bestaande klanten onder druk te kiezen voor een abonnement, en geeft domeinen alleen nog weg aan Amerikanen.

= Freehosting houdt ook op met gratis domeinen.

= America Online verhoogt zijn abonnementsgeld van 20 dollar naar $21,95.
= Planet verhoogt ook, met ongeveer 30%!

= Esafe, virusscanner van Aladdin, is niet langer gratis.

Huiskamervraag 1: Wie heeft de afgelopen maanden te maken gehad met diensten die voorheen gratis waren en nu geld gaan kosten? Komt het omgekeerde nog voor?

Blijven in een dergelijke wereld de gratis e-mailadressen bestaan? De gratis homepageruimte en webtools, zoals tellertjes, zoekmachientjes, gastenboeken en chatboxjes? Gratis redirects, zoals http://come.to/mijnsite? Gratis kranten, zoals de online versies van alle dagbladen? Gratis reis- en routeplanners, verkeersinformatie, telefoonnummers, noem maar op? En, uiteraard, hoe zit het met gratis internet? Als ik er even over nadenk, realiseer ik me dat ik van een behoorlijk aantal van dit soort gratis producten afhankelijk ben geworden. Als ik voor allemáál zou moeten betalen, zou het leven op internet een dure grap worden.

Wat blijft er gratis? In principe de diensten of producten van bedrijven die hun geld elders verdienen. Dit is een statistische uitspraak, geen wet van Meden en Perzen. Hoe rijker het bedrijf, hoe groter de kans dat de dienst gratis blijft. Hoe belangrijker voor de klant, hoe groter de kans dat er toch geld voor wordt gevraagd.

Toegepast op concrete voorbeelden: Hotmail zal wel gratis blijven. Microsoft is rijk, en voor de meeste gebruikers is een Hotmail-adres een extraatje, waar ze desnoods wel buiten kunnen. Geld vragen werkt dus niet. De routeplanners van ANWB en Michelin blijven gratis, omdat die clubs er niet van hoeven leven. Over de reisplanner van de NS heb ik twijfels, omdat de NS slecht draait en mensen weinig alternatieven hebben, behalve het spoorboekje, dat óók geld kost. Ook van de site 9292ov.nl verwacht ik een nieuwe poging om betaling te vragen, nu het klimaat is veranderd. KPN met telefoongids idem dito. Gratis internet verdwijnt vroeg of laat, omdat de providers anders niet rondkomen en omdat voor veel klanten internet een voldoende belangrijke rol heeft gekregen. Alleen bedrijven die hun core business elders hebben, kunnen gratis internet blijven aanbieden, zoals kranten, omroepen, en - naar ik hoop en verwacht - Hccnet. Alle diensten van gespecialiseerde dotcombedrijven gaan geld kosten. Gratis nieuws is een twijfelgeval, omdat er een ingewikkeld evenwicht heerst tussen het pr-belang van een site, de concurrentie met de eigen gedrukte versie en met andere nieuwssites.

Ik heb een paar dagen nagedacht over de mogelijkheid om met deze column voor mezelf te beginnen. Gewoon alle lezers vragen een kwartje per column te betalen - dertien gulden per jaar. Maar ik heb daarover geen illusies; ik ben tenslotte Stephen King niet. Daarbij schrik ik terug voor de praktische zaken, zoals: hoe regel je dan de betalingen, en hoe zorg je dat (alléén) de abonnees het werk krijgen? Ik ben blij dat dat nu niet meer hoeft, maar ik ben wel nieuwsgierig naar het antwoord op

Huiskamervraag 2: Wie had een kwartje per keer voor deze wekelijkse column willen betalen?