Oude data onbereikbaar

Herbert Blankesteijn

De basis voor het succes van Windows is, dat oude software steeds bruikbaar moest blijven wanneer het besturingssysteem werd vernieuwd. Daardoor kunnen bijvoorbeeld verstokte WordPerfect 4.1-gebruikers hun favoriete 'veredelde schrijfmachine' zelfs onder Windows 98 nog gebruiken. Ook programma's voor oude versies van Windows, zoals Windows 3.x, horen keurig te werken onder Windows 95 en 98. De praktijk is minder genadig. Wie heeft er oude programma's en data bewaard, onder het motto 'leuk voor later'? Mijn advies: kijk nu, voor het te laat is.

Een paar problemen zijn eenvoudig te voorspellen. In de eerste plaats gaan oude floppy disks en diskettes met de jaren achteruit, tot ze niet meer leesbaar zijn. Het is dus verstandig deze op tijd te kopiëren, liefst naar harddisk of cd. Een andere kwestie is, dat onder Windows Me geen MS-DOS-programma's meer draaien, tenminste niet zonder kunstgrepen (zoals opstarten van een diskette). Ook kun je verwachten dat nieuwe spullen niet altijd werken in oude apparaten. Zo zijn cd-rewritables in de meeste cd-romspelers niet te lezen, en sommige cd-recordables in oude spelers ook niet. Een moderne printer gebruiken met WP 4 of 5 is geen sinecure, omdat de juiste stuurprogramma's niet op de stoffige installatiediskettes staan. Maar daar blijft het niet bij.

Door een bescheiden persoonlijke gekte heb ik nogal wat oude computers en schijven thuis. Laatst wilde ik iets opzoeken op een cd-rom uit 1992: een database met tekstbestanden, bestuurd door een DOS-programma. Opgewekt deed ik deze in de dvd-speler van mijn W98-pc. Dvd-spelers lezen alles, zelfs rewritables. Wie schetst mijn verbazing toen alleen al het bekijken van de bestandsnamen in Verkenner heel Windows tot drie keer toe onherstelbaar deed crashen. Twee keer lukte het om een glimp van de inhoud op te vangen: de bestandsnamen bleken volkomen verminkt. Cd beschadigd? Nee hoor. Op een oude 486 onder W95 draaide de cd prima. Vanaf de W98-machine kon ik via het netwerk de inhoud van de cd bekijken, zolang hij in de oude 486 zat. Ik kon de cd naar het moderne apparaat kopiëren en het programma draaien. Het enige probleem was dus dat de dvd-speler een tien jaar oude cd niet kon lezen.

Ik heb een voorraad cd's die werken onder Windows 3.1, en die het dus ook moeten doen onder W95/98. Deze cd's zijn minder oud; circa '94/'95. Een aantal kan om uiteenlopende redenen niet werken op mijn W98-computer. Eentje weigert te werken op een netwerk. Ik weet niet wat hij detecteert. Een gedeelde drive in ieder geval niet, maar wat wel? Een netwerkkaart, een netwerkprotocol, een netwerknaam? Ook als ik dit wist, zou ik de pc niet aanpassen voor één cd. Deze schijf is dus onbruikbaar, want elke pc met cd-speler in mijn huis zit op het netwerk.

Andere cd's, uit het vroege multimediatijdperk, werken alleen na een installatie waarbij allerlei schimmige dll-bestanden op de harde schijf worden gezet, die een rol spelen bij videoweergave. Ik weet niet of deze de moderne videosoftware in de wielen rijden, maar wel dat je zulke bestanden alleen met de hand weer wegkrijgt. Het gevaar bestaat dat ouderwetse installatieprocedures recente bestanden overschrijven. Zulke cd's kan ik dus alleen gebruiken op 'wegwerp-pc's', die kunnen instorten zonder dat ik meteen onthand ben.

Heel ander voorbeeld. Ik bezit leuke oude Windows-versies: versie 1.03 en 2.06 en dergelijke. Ik heb wel eens geprobeerd deze te installeren op een van de oude pc's die ik heb. Lukt niet - hoewel de installatieschijfjes in prima staat zijn. Het probleem is, dat de installatieprocedure met slechts zes (antieke) grafische kaarten rekening houdt. En als de juiste er niet bij zit, of als je niet weet welke je hebt, zit je aan een week archeologisch werk op internet vast voor je aan de volgende stap in de installatieprocedure toe bent.

Kopieer dus je oude data. Bewaar een of meer oude pc's. Waak over de oude handleidingen. Of accepteer dat je oude data en software door de lulligste oorzaken onbruikbaar worden. Upward compatibility of geen upward compatibility.