RSI door slechte software

Herbert Blankesteijn

'Voor het eerst is een bedrijf veroordeeld voor het veroorzaken van RSI bij een werknemer,' las ik in de krant. Klopt niet, dacht ik, het staat me bij dat jaren geleden al… En ik ging graven.

Dit vond ik: Digital is in 1996 in de VS veroordeeld tot een schadevergoeding van 5,3 miljoen dollar aan een aantal kantoorwerkers. Maar dit waren geen werknemers van Digital. Digital had de toetsenborden van de klagers gemaakt. In 1998 werd Digital in hoger beroep vrijgesproken. Reden: RSI wordt niet veroorzaakt door een slecht toetsenbord, maar door een complex van factoren waar het toetsenbord er één van is. Dat is waar. De muis, het werktempo, stress en de werkhouding spelen ook een rol.

Voor dat complex is de werkgever verantwoordelijk. Vandaar de primeur in de krant.

Aangezien ik mijn eigen werkgever ben, probeer ik mijn arbeidsomstandigheden zo mensvriendelijk mogelijk te maken. Ik moet er niet aan denken dat ik mezelf voor de rechter sleep. Daarom gebruik ik al vijf jaar een aangepast toetsenbord (een oude Microsoft Natural, de huidige versie bevalt me niet). Ik heb trackballs, touchpads, pennen, voetenmuizen, pookjes en spraakherkenning geprobeerd en in de prullenbak gemieterd. Links muizen bevalt wel, naast sneltoetscombinaties. Verder let ik op ergonomie, en grijp ik ieder excuus aan om mijn stoel te verlaten: koffie zetten, de post uit de brievenbus halen, het konijn aaien. Ik doe zo nu en dan wat oefeningen. Het is allemaal heel persoonlijk.

O ja, ik heb de Beeldschermtachograaf van de FNV geprobeerd. Dit programma let erop dat je maximaal twee uur achter elkaar aan de pc zit, en hooguit zes uur per dag, want dat staat in de wet. Hoewel het een leuke produktiviteitsmeter is (X toetsaanslagen en Y muisklikken in Z uur) werd dit programma voor mij een bron van stress. Was ik net lekker bezig, begon dat ding te zaniken over pauzeren. Van die digitale chef kreeg ik spierverstijving, nekklachten en hartkloppingen. Ik heb het programma ijlings gedeïnstalleerd. Conclusie: de Beeldschermtachograaf is er voor mensen die hun werk niet leuk vinden - het soort mensen waar de vakbond voor bestaat, heb ik wel eens de indruk. De nieuwe Beeldschermtachograaf 2.0 kost 23,50 bij Full Moon Humanics. CNet heeft overigens een handvol sharewareconcurrenten, in omvang variërend van 10 kB tot 5 MB.

Dat brengt me op een factor die vaak wordt vergeten: de software. Slechte software kan een mens tegen de muren op jagen. Ik heb wel eens de barsten in mijn aangepaste toetsenbord geslagen omdat het op het scherm niet naar wens ging. Het arme keyboard kon daar helemaal niets aan doen. Stress door slechte software is er in veel vormen, maar heel duidelijk en eenvoudig meetbaar is het als fouten in de software leiden tot extra klikwerk.

Ik download wel eens nieuwsberichten, en sla deze op. Vaak tientallen berichten achter elkaar. Talloze fouten in Windows en/of Internet Explorer leiden tot overbodig geklik.

= Bij elke site krijg ik een bericht dat zegt: 'Kan het bestand [URL van de site] of één van de onderdelen ervan niet vinden.' Onzin, de site verschijnt gewoon, maar ik moet het waarschuwingsvenster wegklikken. Eén extra klik per site.

= Bij een klik op Bestand komt er geen menu. Ik moet eerst buiten het venster klikken, op taakbalk of desktop. Eén loze klik per opgeslagen bestand.

= Bij het opslaan komt er soms een melding 'De webpagina kan niet worden opgeslagen.' Dit is niet waar; een tweede poging lukt vaak wel. Kost minimaal vijf klikken (inclusief de loze klik van het vorige punt) en twee toetscombinaties (voor de bestandsnaam) per bestand.

= Soms werkt het openen van een gesaved htm(l)-bestand door een klik in Verkenner niet meer. Vanuit IE lukt dit wel, maar dit kost bij mij per bestand dertien enkele en drie dubbele klikken.

Dit is verwijtbaar slechte software. Softwaremakers moeten bij veel voorkomende handelingen het klikken minimaliseren. Als ik door dergelijke baggerware zere armen krijg, is dat dan de schuld van de softwaremaker? Of is het de schuld van mijn werkgever dat ik ermee heb moeten werken? De rechter mag het zeggen.