Wat je mag jatten en wat niet

Herbert Blankesteijn

Een verdrietige mail van een kijker naar mijn computercursus: 'Ik heb een homepage op het internet staan waar ik heel veel werk aan heb gehad met recepten van mijn moeder. En wat gebeurt er? Ze worden gepikt door andere mensen die de recepten weer op hun homepage zetten en net doen of de recepten van hun zijn. (…)Waarom moedigt u zo'n soort gedrag aan in uw programma?'

De vijfde aflevering van de cursus, 'Zoeken, Jatten, Aanpassen,' ging over het maken van een eigen site (zaterdag 13 januari om 15.00 is de herhaling). Ik vertelde dat je onderdelen van een site makkelijk kunt namaken door code te kopiëren uit de bron. Klikken op Beeld, Bron, even zoeken in de Html-tekst, kopiëren met de muis, klaar is Kees. Dat noemde ik 'jatten' en daar lijkt het ook op.

Daar heb ik bij gezegd dat je het auteursrecht in de gaten moet houden. Hoe ver gaat dat eigenlijk? Alles wat voortkomt uit de eigen creativiteit van de maker is zijn eigendom. Alles wat door een ander is geschapen, daar moet je vanaf blijven. Deze mevrouw publiceert recepten van haar moeder, en zelfs voor overname met bronvermelding is toestemming nodig. Een link mag wel, zie www.kranten.com. Een link in een frame, zodat de pagina van een ander verschijnt op jouw site en deze pagina van jou lijkt, is dubieus.

Dit stukje mag je lezen, kopiëren, aan iemand anders sturen, en je mag ernaar linken. Maar je mag het niet zelf publiceren, openbaarmaken. Ook niet als je er niets aan verdient. En ik mag toestemming weigeren of er geld voor vragen. Citeren mag wel: 'HB beweert op Hccnet dat je niet zomaar materiaal van iemands homepage mag overnemen: "… (een paar regels gekopieerde tekst, als bewijs of illustratie)."

De grens tussen citeren en stelen is onscherp, en soms zal een rechter zich daarover moeten buigen. Twee jaar geleden dwong uitgeverij Querido de maker van een site over Jip en Janneke om teksten en tekeningen weg te halen. Ook de maker van een site over Kuifje kreeg onlangs de wind van voren van de rechthebbende (Volkskrant 8-12-2000, www.come.to/floordegraaff), al zie je op zijn site dat het zo'n vaart niet loopt.

De maker van zo'n homepage mekkert altijd dat

1. het onschuldig is wat hij doet, die paar plaatjes, of die paar muziekjes.

2. de auteur of eigenaar dan zelf maar een website moet maken

3. er massa's sites zijn die hetzelfde doen

4. hij maar een hobbyïst is.

5. zijn activiteiten vast wel onder het citatierecht vallen.

Allemaal onzin. Werk van een ander mag je niet gebruiken, punt. Je vindt het ook niet leuk als een ander met jouw werk gaat pronken - zie de recepten - en zeker niet als het ook nog wordt bewerkt. Dat anderen stelen geeft jou niet het recht het ook te doen. De eigenaar heeft het volste recht zijn werk níet te gebruiken. En citeren heeft alleen een functie in een betoog, en met verwijzing naar degene die wordt geciteerd. Klaar. Leer liever zelf schrijven of tekenen of muziek maken.

Overigens bedoelde ik iets anders in de bewuste tv-uitzending. Je kunt mooie html-trucjes heel goed vinden in de bron van een pagina - dat is soms handiger dan opzoeken in een boek. Het is net zoiets als een slimme sluiproute van Houten naar Diemen, of een handige manier om een cadeau in te pakken. Daar rust geen auteursrecht op. Maar de complete lay-out van een pagina is auteursrechtelijk beschermd. Je kunt niet het hele Html-geraamte van een site pikken en daar je eigen tekst en plaatjes in plakken. Ik moet bekennen dat wat ik in de bewuste uitzending deed daar wel erg op leek. Maar dat was een extreem simpele pagina, met één gecentreerd plaatje, een onderschrift en een tekst. De site die ik voor deze invuloefening gebruikte was óók van mij…

Enfin, excuses voor de verwarring. Ik heb er trek van gekregen. Weet iemand nog een lekker recept?