Geen bug? En dit dan?

Herbert Blankesteijn

Waar de millenniumbug is gebleven? Hier is een inventaris:

1993: Boeing bestelt reserveonderdelen zeven jaar vooruit. Foutmeldingen omdat er wordt besteld voor '00.

1996: Partij cornedbeef van Marks & Spencer wordt vernietigd omdat hij houdbaar is tot ergens in '00. Zesennegentig jaar over datum!

Januari '97: Pasjeshouders van Texaco met een nieuw pasje, vervaldatum 1/00, kunnen niet tanken. Pas verlopen…

Januari '98: Creditcardhouders met een nieuw pasje, vervaldatum 1/00, kunnen niet betalen.

December '98: Brits luchthavenbedrijf BAA Plc zet bij wijze van test de datum op 01-01-'00. Gevolg: het bagagetransportsysteem herkent geen enkele koffer meer, toegangspasjes werken niet, brandalarm wordt door computer genegeerd.

Januari '99: Taximeters in Singapore weigeren dienst. Computer voor het uitgeven van paspoorten in Göteborg houdt ermee op. Gegevens van Amerikaanse verzekeraar Unum worden gedateerd in 1900 en terstond gewist als 'te oud'.

11-12-'99: Effectenbeurs Bermuda herstelt tijdelijk oude software wegens een reparatie. Gevolg: dividendbetalingen in 2000 worden aangekondigd voor 1900.

28-12-'99: Microsoft kondigt op website nieuwe boeken aan voor januari 1900. Telecom Italia stuurt rekeningen voor de eerste twee maanden van 1900.

29-12-'99: Britse creditcardhouders kunnen niet machinaal betalen in detailhandels. Duizenden detailhandels met apparatuur van Racal moeten overgaan op handmatig afrekenen.

30-12-'99: Federal Aviation Adminstration in VS vangt een bug. Bij een crash van de vluchtcontrolecomputer precies om middernacht zou het reservesysteem de verkeerde backup hebben gekozen: die van '99 in plaats van '00, omdat '99 nu eenmaal 'recenter' is. Dan zouden de schermen korte tijd verkeerde posities van vliegtuigen hebben vertoond. Het FAA-systeem was eerder Y2k-bestendig verklaard.

31-12-'99, Oost: Mobiele telefoons in Japan van fabrikant Kyocera vertonen de datum 31 december 2000.

31-12-'99, Europa: France Meteo doet op Internet weersvoorspelling voor 01-01-19100.

31-12-'99, West: Honderden video-spelmachines bij de renbaan in Wilmington, Delaware, doen het niet. Hun chips weigeren om te gaan met '1 januari 1900'. De eigenaar sleept zijn leverancier voor de rechter. Acht energiecentrales in de VS hebben problemen met klokken. Computerbedrijf Sun meldt triomfantelijk: 'Sun's Year 2000 Headquarters fully functioning at 3899, Dec 31…'

1-1-'00, Oost: Klok van vliegveld Auckland op Internet staat korte tijd op het jaar 100. Televisiebedrijf Citec in Brisbane houdt het op 99. In Adelaide en Hobart werken kaartjesautomaten in autobussen niet. Zuid-Koreaans gerechtshof meldt dat het 170 mensen dagvaardingen heeft gestuurd voor 4 januari 1900. Flatgebouw in buitenwijk van Seoel zit de hele dag zonder verwarming en warm water. In de Japanse Shika-kerncentrale faalt een computer die betrokken is bij stralingsmeting; geen gevaar. 'Kleine storingen' in ziekenhuizen in Maleisië, volgens dienstdoende minister.

1-1-'00, Europa: Hartbewakingsapparatuur in Uppsala, Karlstad en Linköping houdt ermee op; geen slachtoffers. Computergestuurde klok op een kerk in Noorditaliaans dorp gaat over op 1980. De storingsdetectie van de Franse defensiesatelliet Syracuse II werkt enige tijd niet. Ook de satelliet Telecom 2 werkt niet vlekkeloos. In kerncentrale in Spanje weigeren veiligheidsdeuren open te gaan. De eerste millenniumbaby in Denemarken krijgt van de computer een leeftijd van 100 jaar toegekend. Op het Big Brother forum van Veronica is het 10-00-10. Www.swissinfo.net meldt dat Kiribati het jaar 19100 heeft betreden.

1-1-'00, West: Spionagesatelliet van het Pentagon is drie uur lang blind door storing van de controlecomputer op aarde. Spoorbedrijf Amtrak is enige tijd zijn treinen 'kwijt' doordat een computer vastloopt. Zeven Amerikaanse kerncentrales hebben Y2k-problemen; geen gevaar, geen uitval. Onder andere weigeren ook in een centrale in Arkansas de veiligheidsdeuren open te gaan. De Airports Council International meldt dat een telefoonsysteem de datum weergeeft als 32 december. Sommige aandelenportefeuilles bij Microsoft's Money Central lijken op het scherm meer waard dan ze zijn; probleem snel verholpen. Bij Hotmail krijgen mailtjes van vóór oktober 1999 het jaartal 2099 opgeplakt. Documenten NYT op Internet vermelden: 'Copyright 1900 The New York Times Company'. Computergestuurde schakelklok bij een particulier in de VS, merk X-10, gaat naar 31-12-2000. De site www.absline.com geeft als jaartal 192000. De site van millenniumactivist Gary North vertoont het jaartal 100. Microsoft maakt bekend dat sommige websites die met Internet Explorer worden bekeken, als jaartal '3900' laten zien. Dat is de schuld van de browser en niet van de site.

3-1-'00, Oost: Computers bij drie overheidsinstanties in Hong Kong vertonen de verkeerde datum. Bij politie in Hong Kong loopt de automatische invoer van geboortedata bij alcoholtests spaak. De Chinese Volksbank in de noordwestelijke provincie Qinghai heeft problemen met zijn e-mailsysteem. Er zijn Chinese banken die het jaartal 1900 op hun documenten afdrukken. Geldautomaten in Guangzhou zijn buiten bedrijf.

3-1-'00, Europa: Geldautomaten in winkels van de keten 7-Eleven in Noorwegen weigeren dienst. Sommige gevangenen in Napels krijgen van de computer een eeuw extra straf, andere zouden al een eeuw te lang zitten. In Groot-Brittannië blijken nierdialysemachines van het Zweedse merk Gambro niet goed te werken, wat kans op infectie oplevert.

3-1-'00, West: Een vervoersbedrijf in Portland, Oregon, kan niet bij zijn boekhouding komen. Het bedrijf moet nieuwe software kopen voor het verder kan functioneren. Videotheek Super Video in Albany, New York, geeft de eerste klant die maandag een band terugbrengt een rekening van 91.250 dollar voor 100 jaar gebruik. De rest van de dag worden de rekeningen met de hand gemaakt. Een computerspecialist in Sacramento die een advertentierubriek op internet exploiteert, merkt dat zijn hele site is gewist. Het beheerprogramma dacht dat de recente bestanden te oud waren (1900!) en gooide ze weg. Zeker 50 Californiërs die zich bij de apotheek melden met recepten voor geneesmiddelen, krijgen ten onrechte te horen dat deze niet geldig zijn. Het gaat om verzekerden van Cigna Healthcare. De chocolaterie Godiva kampt met onwillige kassa's, met veel tijdverlies als gevolg. Het federale Bureau of Alcohol, Tobacco and Firearms kan geen gebruik maken van zijn database van vergunningen voor wapenverkopers. Als gevolg daarvan moeten mogelijk een week lang de nieuwe vergunningen met de hand worden uitgegeven. Het College of Lake County meldt via automatisch antwoordsysteem aan een cursist: 'Uw laatste betaling verwachten wij op 25 januari 1928.' Bij het Greater Baltimore Medical Center doen de piepers van de onderhoudsmonteurs het niet. De website "Internet Town Hall" van vice-president Al Gore draagt een tijdje trots de datum "Monday, January 3, 19100". Althans volgens de browser van Netscape. Gebruikers van Microsoft's Internet Explorer zien "192000". De site van Apple hield het korte tijd op 20100. Een aantal verkoopautomaten van de US Postal Service vertoont op maandag de datum 1 januari. Het probleem is in twee uur verholpen maar de reçu's die in te tussentijd zijn uitgegeven, hebben de foutieve datum. De loonadministratie van het Marshall Space Flight Center in Huntsville print onjuiste data.

Acht stoplichten in het zakendistrict van Kingston, Jamaica, werken niet; de 90 lichten die Y2k-proof zijn gemaakt, doen het wel.

4-1-'00, Oost: Taximeters in een aantal Chinese steden werken niet meer.

4-1-'00, Europa: Een Deense bank is een deel van zijn betalingsgegevens kwijt.

4-1-'00, West: Onderzoeksbureau Gartner zegt dat 400 van zijn klanten problemen ondervinden. De helft van de uitgiftekantoren voor rijbewijzen in New Mexico is onklaar. Bij een bedrijf in Alabama heeft de computer van de loonadministratie het begeven. Onmiddellijk na de jaarwisseling blijkt de computer van de Federal Emergency Management Administration (FEMA) te zijn uitgevallen, met een database van personeel en reservisten die beschikbaar moeten zijn in een noodsituatie. Dinsdag werd het gerepareerde systeem getest en functioneerde het nog niet.

Het valt op dat de meeste berichten komen uit landen die veel gedaan hebben aan het voorkómen van problemen. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Het kan zijn dat juist uit deze landen makkelijker meldingen naar buiten komen. Er is meer oog voor, en verspreiding via Internet gaat vlot. De gevallen in China en Jamaica tonen in ieder geval aan dat de Derde Wereld niet vrij is van bugs. Maar de meest waarschijnlijke verklaring is toch dat in het technisch hoogontwikkelde deel van de wereld de samenleving het meest nadrukkelijk door computers wordt geregeerd.

De hoon in de voorbije dagen over het 'uitblijven' van de Y2k-bug is afkomstig van mensen die al jaren meenden te weten dat er geen probleem was, en nu niet erg hard gezocht hebben voor ze hun vooroordeel bevestigd wisten. De bovenstaande lijst zal in de komende weken langer worden, en vormt dan een fractie van het werkelijke aantal gevallen - omdat nu eenmaal niet elk bedrijf zijn moeilijkheden openbaar maakt. Een onbekend veelvoud van dit werkelijke aantal, met daaronder naar verwachting veel ernstiger gevallen, zou zich hebben voorgedaan als er niet was opgetreden tegen het millenniumprobleem. De voornaamste hype van het ogenblik is de gedachte dat Y2k een hype is geweest.

Herbert Blankesteijn is [computerjournalist en] auteur van het boek 'De eerste crash van 2000' (Contact).