De digitale tv-studio thuis

Herbert Blankesteijn

De prijzen van digitale camcorders zijn aan het zakken tot onder de 3000 gulden. Windows Me, de laatste versie van het populairste pc-besturingssysteem, heeft ingebouwde voorzieningen voor videomontage. Is het tijdperk van zorgeloos zelf video monteren gekomen?

De jongste generatie camcorders is betaalbaar en onovertroffen in kwaliteit. De zogeheten DV-recorders (Digital Video) hebben fenomenale specificaties: 720 bij 576 pixels met 24 bits kleur, en 16-bits geluid (cd-kwaliteit). Menige professionele televisieverslaggever gaat zelf met een dergelijk instrument op weg.

Hoewel de standaarden Super VHS en Hi8 behoorlijke beeldkwaliteit leveren, zijn DV-camcorders beter. Maar de kwaliteit is niet het enige voordeel. De digitale opnamen lenen zich beter voor montage. Ze kunnen, anders dan analoge video, zonder heisa en zonder kwaliteitsverlies in de pc worden ingelezen, vrijwel zonder verlies worden gemonteerd en verliesloos naar digitale videoband worden teruggeschreven.

Hoewel daarmee een belangrijke horde voor de videohobbyïst is genomen, zijn er nog genoeg problemen. In de eerste plaats is er een ruim bemeten computer nodig. Video bestaat uit 25 plaatjes van ongeveer een Megabyte per beeldje (720 bij 576 pixels x 24 bits (ofwel 3 bytes) voor de kleur), dus ruim 20 MB per seconde. Door toepassing van compressie wordt de soep niet zo heet gegeten, maar het decomprimeren tijdens het afspelen doet een zwaar beroep op de processor. De snelste is vaak nog niet snel genoeg.

Als u video wilt monteren moet u minstens 128 MB werkgeheugen hebben en een harde schijf van 10 á 20 GB. Dit moet een schijf zijn met een omwentelingssnelheid van minstens 7200 toeren per minuut. Deze omwentelingssnelheid bepaalt hoe snel data van de schijf gelezen kunnen worden.

Dank zij compressie produceren DV-recorders niet een datastroom van 25 tot 30 MB per seconde, maar 3,6 MB/s - dan is voor vijf minuten video nog altijd een GB nodig. Op de harde schijf moet ruimte zijn voor het ruwe materiaal én voor de gemonteerde versie, dus iedereen kan aan de hand van zijn plannen uitrekenen hoe groot zijn harde schijf moet zijn. Misschien is een veelvoud van de genoemde 20 GB nodig. Modale computergebruikers willen zo weinig mogelijk van de pc weten, maar wie video wil monteren komt daar niet mee weg. Net zomin als een wielrenner of een autoracer zich kan permitteren niets te weten van zijn voertuig.

Voor het inlezen van video op de pc is een videocapturekaart nodig. De huidige standaard voor digitale video is bekend onder een aantal namen: i.Link, Firewire en IEEE-1394. Van deze namen 'bekt' Firewire het beste, en in de computerwinkel zal elke verkoper u begrijpen als u vraagt om een Firewire-videocapturekaart. U krijgt daarmee aansluitpunten voor een digitaal videosignaal achterop de systeemkast van de pc. Wie (ook) ouderwetse analoge opnamen wil inlezen, heeft een videocapturekaart nodig die daarvoor geschikt is. U moet dan zorgen dat uw capturekaart in ieder geval een analoge ingang heeft, in de vorm van tulpcontacten of een S-video connector, afhankelijk van de uitgangen die uw camcorder of video-apparaat heeft.

Bij een video-capturekaart krijgt u altijd montagesoftware. Welke, dat heeft de leverancier voor u uitgemaakt. Adobe, Avid, Corel, Pinnacle en Ulead zijn makers van bekende programma's. Al deze programma's werken op dezelfde gebruikersvriendelijke manier. U hebt op uw scherm een x-aantal sporen voor beeld en geluid, waar u uw fragmenten met de muis kunt neerzetten. Een keur aan filters, correctiemogelijkheden, beeldovergangen en ander fraais staat dan tot uw beschikking.

Videomontage op de pc levert veel problemen op, vooral in combinatie met de ouderwetse capturekaarten voor analoge video. Het inlezen lukt niet, de kwaliteit van de beelden is slecht, het opslaan of terugschrijven naar band mislukt, of bepaalde functies van de pc vallen uit. Hoe is dat te voorkomen of te verhelpen? In het kort en zonder garantie:

= Neem de minmale systeemeisen serieus

= Gebruik Windows 98 of een nog recentere versie, om conflicten tussen onderdelen van uw pc te voorkomen.

= Zoek in geval van problemen op de internetsite van de fabrikant het meest recente stuurprogramma voor de capturekaart.

= Ga in de documentatie en op internet na of bepaalde versies van Windows en de montagesoftware elkaar niet verdragen

= Gebruik de montage-pc voor zo weinig mogelijk andere dingen, en zeker niet voor spelletjes, omdat die soms vreemde dingen doen met de grafische kaart.

----- Kadertekst

Monteren in de pc geeft extreme vrijheid. Niet alleen beelden uit de video en de camcorder kunnen meedoen, maar ook filmpjes van een cd-rom of van internet, plus alles wat u kunt tekenen, scannen, downloaden enzovoorts. U kunt muziek toevoegen van cd of cassette, commentaar inspreken, geluidseffecten toevoegen van een cd-rom, alles kan.

Dan is de verleiding groot om zoveel mogelijk te gebruiken van wat er beschikbaar is. Heb ik al iets gebruikt van internet? Iets uit de scanner? Een leuk titeltje? Swingende muziek? Een wapperende beeldovergang? Doe dat niet, want u maakt dan een staalkaart en geen film. Bedenk van tevoren wat u wilt, welk verhaal u wilt vertellen, wat u wilt tonen of aantonen, wat begin, midden en eind moeten zijn en bedenk daarna hoe de techniek een functionele bijdrage kan leveren. Een gewone 'harde' beeldovergang mag ook. Hoe minder krachtpatserij hoe beter.

Denk om het auteursrecht. U mag gebruiken wat u wilt zolang u het resultaat alleen in de privé-sfeer vertoont. Wilt u er mee de boer op - vertonen in een zaaltje, verkopen op band, beschikbaar stellen op internet - dan mag u niet zomaar materiaal van anderen gebruiken. Het veiligste is, alleen uw eigen materiaal te gebruiken.

-----

Einde kadertekst

De pretenties van de makers van camera’s, video-capturekaarten en montagesoftware dat je met hun producten 'professionele kwaliteit' zou kunnen bereiken, zijn klinkklare nonsens. Als uw uitgangsmateriaal op VHS staat is VHS-kwaliteit het hoogste wat u kunt bereiken en dat is allesbehalve professioneel. En er zijn meer factoren bepalend voor de kwaliteit dan de montagefaciliteiten. Wie houdt de camera vast, wie bedenkt het verhaal, wie presenteert of acteert? De kwaliteit wordt meer bepaald door mensen dan door de hardware.

Als uw uitgangsmateriaal bestaat uit DV-video, kunt u zonder bezwaar naar digitale videoband terugschrijven: er is dan geen kwaliteitsverlies. Helaas gaat dat niet zomaar. Veel camcorders kunnen alleen opnemen via de lens. Ze zouden makkelijk kunnen opnemen via een video-ingang, maar volgens de Europese regelgeving zouden in dat geval de invoerrechten hoger zijn, en de prijs van de camera dus ook. Sommige fabrikanten hebben deze mogelijkheid daarom opzettelijk geblokkeerd. Bij DV-camcorders is de blokkade onklaar te maken met een DV-widget, een apparaatje dat door videozaken wordt geleverd. Informatie hierover op www.ifrance.com/dv2000. Schrijven naar VHS-band is niet mogelijk vanuit een Firewire-poort; wel met de DV-camera als tussenstation. Videocapturekaarten voor analoge video kunnen wel naar VHS schrijven. In plaats van schrijven naar band is het ook mogelijk de gemaakte videobestanden naar cd of dvd te schrijven.

Videomontage is duur. Wil de digitale studio gestalte krijgen dan is in elk geval een camcorder nodig en een videocapturekaart. Denk ook om de verloopsnoertjes. Die kosten vaak tientallen guldens per stuk. Hoeveel kosten die extra harde schijf en die geheugenuitbreiding? Schaft u speciaal hiervoor een dvd-brander aan, of zelfs een aparte montage-pc?

Als het nu te duur is, wacht dan even. Wat ook uw budget is, er zal een tijd komen dat digitale video erin past. Wat niet verandert, misschien juist erger wordt, is de investering in tijd. Naarmate er meer kan, kost het meer tijd om uit te zoeken wát er kan, en hoe dat moet. Dat geldt voor het hanteren van een camcorder, voor het zoeken en digitaliseren van beeld- en geluidsmateriaal, voor het zelf maken daarvan - bijvoorbeeld met software op uw eigen pc - en voor het monteren van alle onderdelen tot een mooi geheel.