Scanner is de missing link

Herbert Blankesteijn

Het blijft verbazen: je neemt een voorwerp mee naar je computer, en een minuut later staat er een afbeelding van het object op het scherm, klaar om te worden verknipt, verkleurd, vervormd, of gewoon gefaxt of gemaild. Het zijn de zegeningen van de scanner, die de missing link vormt tussen allerlei voorzieningen die de pc toch al heeft. Met een scanner erbij wordt de pc een fax, een kopieerapparaat, een fotolab en een typiste, allemaal tegelijk. Voor nog geen tweehonderd gulden koop je een scanner waar een graficus begin jaren '90 van zou likkebaarden.

Een scanner belicht het te scannen oppervlak en meet met lichtgevoelige sensoren het licht dat wordt teruggekaatst. Zo wordt het te scannen beeld als het ware opgeveegd en van de scanner naar de pc gestuurd die het om te beginnen in zijn werkgeheugen opslaat. Het plaatje is dan beschikbaar voor de bewerkingssoftware die altijd bij een scanner wordt geleverd, en voor andere software (zoals een faxprogramma) en randapparaten (bijvoorbeeld een printer) waar de computer over beschikt. De scanner wordt het meest toegepast om papieren informatie, zoals tekeningen, foto's en documenten, te digitaliseren.

Om te scannen heb je niet eens een scanner nodig. Bezitters van een digitaal fototoestel of een webcam kunnen hun camera op een vel papier richten en zo een afbeelding inlezen. Deze mogelijkheid wordt sinds kort aangeprezen in advertenties voor webcamera's. Aan te raden is deze aanpak niet. De kans op perspectivische vertekening is groot, de belichting zal niet optimaal zijn, en de scherpte van zo'n camera zal in de meeste gevallen onderdoen voor die van een scanner.

Echte scanners kun je verdelen in doorvoer- of flatbedscanners. Een doorvoerscanner slikt een vel papier in, ongeveer zoals een fax dat doet. Terwijl het papier door het inwendige van de machine gaat, wordt het gescand. Doorvoerscanners zijn alleen geschikt voor losse vellen met een bescheiden dikte. Voor boeken zijn ze onbruikbaar. Een voordeel is, dat ze bijzonder klein kunnen zijn en genoeg hebben aan een plaatsje bovenop een monitor. Alles-in-één-apparaten, die printen, kopiëren, faxen en scannen, zijn meestal ook van het doorvoer-type.

Flatbedscanners lijken het meest op de bovenkant van een kopieerapparaat. Het zijn de meest universele apparaten; je kunt er munten mee scannen, handen, bloemen, placemats, T-shirts, plastic zakken en boeken. Een flatbedscanner is verreweg het meest veelzijdig, maar heeft meer plaats nodig.

Vroeger bestonden er handscanners, die met de hand over een papier werden bewogen. De beweging moest gelijkmatig zijn, anders kwam het beeld vervormd in de computer. Handscanners zijn niet meer in zwang.

Scanners kunnen op verschillende manieren op de computer worden aangesloten. De goedkoopste scanners zijn geschikt voor de parallelle poort ofwel de printerpoort, die bij moderne pc's geschikt is om van alles en nog wat op aan te sluiten. Helaas gaat dit niet altijd vlekkeloos. Scanner en printer kunnen elkaar in de weg zitten.

De meest populaire scanners zijn van het USB-type (Unicersal Serial Bus). Deze maken gebruik van de USB-aansluiting die sinds medio 1998 op elke nieuwe pc zit. De USB-bus is ontworpen om talloze apparaten tegelijk op de pc aan te sluiten, en om de installatie zo eenvoudig mogelijk te laten verlopen. In de meeste gevallen is een USB-scanner de verstandigste keus.

Dan zijn er nog scanners die op de pc worden aangesloten met een SCSI-interfacekaart (Small Computer Systems Interface), die apart in de pc moet worden ingebouwd. Deze scanners zijn over het algemeen wat duurder en het aansluiten is meer werk - behalve voor bezitters van een Apple computer, die standaard een SCSI-aansluiting heeft.

Bij scanners is de resolutie, ofwel de gezichtsscherpte, een belangrijk punt. Maar tussen de scanners onderling is niet veel verschil. Betaalbare scanners werken met 600 x 1200 dpi (dots per inch), duurdere met meer. In advertenties kom je soms veel hogere getallen tegen, maar die betreffen beeldpuntjes die er door software bij worden gefantaseerd en niet bijdragen aan de werkelijke scherpte van een afbeelding. Verlakkerij, dus.

Voor huis-, tuin- en keukentoepassingen is 600 x 1200 dpi meer dan genoeg. Een kleurenfoto van 10 bij 15 cm levert bij deze resolutie een bestand op van 48 Mb, wat eigenlijk al onmogelijk veel is. Dat is op tal van manieren terug te brengen. Het is mogelijk het aantal kleuren te beperken van 24 bits tot 16 bits, en de foto's kunnen door de scansoftware worden opgeslagen als jpg-bestanden. Maar vaak is de resolutie van 600 dpi al teveel en is een instelling van 300 dpi ruimschoots voldoende. Pas als u een detail van een foto wilt uitvergroten merkt u het verschil; dat kan eventueel een argument zijn om voor hogere resoluties te kiezen. Voor tekstdocumenten zijn meestal aparte instellingen, waarbij de bestandsgrootte automatisch wordt geminimaliseerd.

Een scanner is zo'n apparaat dat véél meer aan een computer toevoegt dan alleen zichzelf. In combinatie met andere onderdelen van uw systeem speelt hij de rol van een handvol bekende apparaten die u waarschijnlijk nooit apart had kunnen aanschaffen, zeker niet allemaal.

Met de faxsoftware die is meegeleverd met uw modem of met uw pc kunt u faxen versturen en ontvangen. Een lastige beperking is dat u alleen kunt faxen wat op de harde schijf van uw pc staat. Een vlot geschetste routebeschrijving? Een krantenknipsel? Kleinbeeldfoto, kindertekening, allemaal niet faxbaar wanneer je geen echt faxapparaat hebt.

De scanner is hier de ontbrekende schakel. Met een scanner kun je alles faxen wat een gewone fax faxt. En wie een flatbedscanner heeft, kan zelfs méér. Gewone faxen zijn meestal doorvoerapparaten: er kunnen alleen dunne velletjes doorheen. Met een flatbedscanner kunt u een pagina uit een boek faxen zonder deze eerst te kopiëren. En ook de eerder genoemde artikelen die niet met een doorvoerscanner kunnen worden gescand, zoals het T-shirt, de plastic zak met opdruk en de plant, kunt u met een flatbedscanner faxen. Desnoods een stoeptegel met een krijttekening. Ook is het mogelijk uw eigen handtekening te scannen, en deze als plaatje aan tekstdocumenten toe te voegen, zodat u computerbestanden getekend kunt faxen.

Anderzijds wordt het met een scanner opeens mogelijk juist niet te faxen. Als u beelden scant, heeft u ze in elektronische vorm, en naar alle waarschijnlijkheid zelfs in kleur. Het is verspilling van kwaliteit om ze dan naar een faxapparaat te sturen. Mocht degene aan wie u de afbeelding wilt sturen over e-mail beschikken, dan geniet dat verre de voorkeur. Niet alleen blijven de kleuren en de rest van de kwaliteit dan zoals ze zijn, ook heeft de ontvanger de mogelijkheid het materiaal op te slaan en te bewerken, in plaats van er alleen naar te kijken.

Met een scanner wordt de pc een kopieerapparaat. Bijna iedereen heeft een printer bij de pc staan. Scannen en meteen vanuit het scanprogramma afdrukken. Heeft u een kleurenprinter, dan is uw pc daarmee niets meer of minder dan een kleurenkopieermachine — iets wat nog altijd op weinig kantoren te vinden is. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat kopiëren in grote aantallen op de pc niet handig is - er zijn veel handelingen nodig om één kopie te maken.

Een van de mooiste toepassingen van de scanner is het digitaliseren van foto's. Iedereen maakt foto's en iedereen vraagt zich wel eens af of die ene foto niet net iets mooier had gekund. Dat kan nu - zelfs achteraf. Na het scannen van een foto zijn talloze bewerkingen mogelijk met software als Paint, Paint Shop Pro, Photo Paint, en tientallen andere grafische programma's.

U kunt de rode ogen tengevolge van flitslicht weghalen. U kunt de kleuren en de scherpte corrigeren. Personen wegretoucheren of toevoegen. Andere onvolkomenheden elimineren. Een prachtig landschap met een lelijk verkeersbord — weg ermee. Uw portret tegen de achtergrond van een of andere bezienswaardigheid, met een wildvreemde toerist die net het beeld inliep. Uitgummen. En u kunt zich op het gladde pad van de humor of de kunst wagen door het toepassen van allerlei effecten, waar elk programma wel een repertoire van heeft.

Met speciale software kunt u een scan van een vel met tekst, omzetten in een tekstbestand. Je zou dit de typiste-functie van de computer kunnen noemen. In jargon heet dit OCR: Optical Character Recognition. U kunt er op rekenen dat u gratis software voor OCR krijgt bij de aanschaf van een scanner. Eén voordeel is dat u daarmee de tekst uit het document in een tekstverwerker kunt redigeren. Het andere voordeel is dat een tekstbestand veel kleiner is dan een beeld: een A4tje tekst is enkele kilobytes; als beeld beslaat zo'n bestand al gauw enkele tientallen of honderden kB.

Met de huidige prijzen kan iedereen die een computer kan betalen, zich ook een scanner permitteren. De goedkoopste scanners bieden voor huis-, tuin- en keukengebruik voldoende kwaliteit. Het voornaamste verschil met duurdere exemplaren is, dat de goedkope nogal langzaam zijn. Wie vaak scant, zal daar problemen mee krijgen, maar voor incidenteel gebruik is dat geen enkel bezwaar.

vvvvv

Kader: Alles in één

Er zijn apparaten op de markt die fungeren als scanner, printer, kopieeraparaat en fax. Deze zijn goedkoper dan vier van deze apparaten los, en werken sneller dan wanneer u bijvoorbeeld eerst moet scannen en daarna 'met de hand' een kopie moet printen, of een faxprogramma moet starten.

Aan de andere kant zijn er nadelen aan verbonden. Het zijn over het algemeen apparaten van het 'doorover'-type, dus bijzondere objecten scannen is er niet bij. Wanneer u een scanner, een printer en een modem los koopt, kunt u van alle drie het apparaat van uw voorkeur nemen. Dat is bij een alles-in-één apparaat niet mogelijk: u kiest wel de combinatie van uw voorkeur, maar het is de combinatie van één fabrikant. En wanneer het alles-in-één apparaat stuk is, kunt u niet scannen, niet faxen en niet printen.

^^^^^