Randstad Metropool

Herbert Blankesteijn

Kunnen er in de Randstad voldoende woningen worden gebouwd voor de komende dertig jaar? Nou en of.

Kijk naar Londen: zeven miljoen mensen op 40 bij 40 kilometer, waar de bebouwing alleen wordt onderbroken voor een enkel park, en voor een rivier, die toevallig niet zo makkelijk te plempen valt als de Catharijnesingel in Utrecht. Fysiek kan het makkelijk.

Procedureel ligt het wat moeilijker. Er zijn natuurgebieden, en zijn boeren, kortom er liggen wat belangen. De heibel die Jan Pronk nu veroorzaakt, maakt vooral de geesten rijp voor het breken van beloftes en het versneld wijzigen van bestemmingsplannen. Hoe eenvoudig dat is, blijkt uit het verhaal van mijn eigen woonplaats. Die telde een jaar of dertig geleden 3000 inwoners. Het dorp werd groeikern, waarbij het aantal inwoners meer dan vertienvoudigde. Er zou nooit uitbreiding plaatsvinden buiten de ringweg rond het dorp. Intussen gebeurt dat gewoon toch.

Wat maakt het ook uit. Een bevolking die zich voornamelijk bezighoudt met rijker worden, meer autokilometers maken, zichzelf uitbreiden en vervolgens scheiden, verdient geen natuur en geen landschap, en verdient geen zekerheden, hooguit valse. Het is goed voor het relativeringsvermogen om eens een landkaart te bestuderen van kort na de oorlog. Elke stad heeft maar een fractie van de grootte van nu; voor dorpen geldt trouwens precies hetzelfde. Er zijn vrijwel geen snelwegen. Je hoeft geen enkele kennis te hebben van procedures om te weten hoe dat verder gaat: vroeg in de 21ste eeuw zullen Den Haag, Delft en Rotterdam aan elkaar vastgroeien - voor zover dat niet allang gebeurd is - zullen de laatste weilanden tussen Amsterdam en Haarlem verdwijnen, en worden de laatste irrelevante bosresten tussen Utrecht, Hilversum en Amersfoort uit de weg geruimd. Deze drie supersteden kunnen een jaar of vijftig de tijd nemen om alle groenvluchters weer op te slokken, maar veel moeite hoeft dat niet te kosten. Probeer maar eens in de huidige Randstad een plek te vinden waar je géén bebouwde kom in je blikveld hebt.

Londen leert dat dat vanuit beleidsperspectief prima is. In een volgebouwde metropool nemen mensen met minuscule appartementjes genoegen. Geolied (ondergronds) openbaar vervoer is alleen mogelijk vanaf een bepaalde bevolkingsdichtheid. Lange verbindingen met weinig stations, zoals in de huidige Randstad, zijn te duur voor een betrouwbare, laat staan rendabele exploitatie. Misschien is het voor Pronk zelfs raadzaam om met een fokpremie te komen, om de aanstaande Randstad-metropool zo snel mogelijk vol te krijgen.

Het probleem van de voorsteden is dan meteen ook opgelost. Als de metropool zo groot is dat er nauwelijks een 'buiten' meer bestaat, en als elke lokatie in vrijwel gelijke mate duur en onaantrekkelijk is, en als de wegen permanent verstopt zijn, kunnen mensen weer gewoon dicht bij hun werk gaan wonen, dat per ondergrondse uiteraard eenvoudig te bereiken is. Verpauperde wijken worden dan weer interessant, en kunnen - zie Londen en New York - spontaan aan een tweede jeugd beginnen.

Als we ophouden moeilijk te doen over groen, kan de bevolking hier nog lang en gelukkig toenemen.