Stof dat ploft

Herbert Blankesteijn, 1993/94 (ongepubliceerd)


Je moet thuis maar niet vertellen dat je het uit de Blikopener hebt. Aan de andere kant, waarschijnlijk ken je het trucje allang: strooi een theelepeltje Completa van ongeveer 30 centimeter hoogte op een vlammetje. Wat je krijgt is een enorme steekvlam die bijna meteen weer weg is. Melkpoeder blijkt bijzonder goed te kunnen branden, onder speciale omstandigheden tenmminste. Als je een brandende lucifer in een pot Completa houdt, gebeurt er niets. Hoe kan dat?

Heel veel stoffen die uit de natuur afkomstig zijn kunnen in principe branden. Gras niet, maar droog gras, hooi dus, juist wel. In sommige landen waar brandstof schaars is stoken ze nog wel eens een vuurtje van mest. Niet zo uit de koe natuurlijk, maar gedroogd. Zelfs droog vlees krijg je nog wel in brand als het moet. En melkpoeder is natuurlijk niets anders dan gedroogde melk. Het heeft ermee te maken dat bijna alle stoffen die in de levende natuur worden gevormd, familie van elkaar zijn. Het belangrijkste bestanddeel is koolstof. En haast alle stoffen waar koolstof in zit branden goed. De brandstoffen die wij het meest gebruiken: kolen, olie en gas zijn waarschijnlijk ontstaan uit de overblijfselen van planten van heel vroeger.

Maar waarom een steekvlam? Denk aan hout. Dikke bonken hout vatten moeilijk vlam in de open haard. Een tandenstoker brandt onmiddellijk. Een dik stuk hout heeft alleen aan de buitenkant contact met de lucht, die nodig is voor de verbranding. Een tandenstoker heeft alleen maar een buitenste laagje. (Daarom brandt hooi ook zo goed: het is luchtig.)

Zo werkt het ook met Completa. Poeder in de pot heeft alleen aan de bovenkant contact met de lucht. Komt dus moeilijk in brand, net als een boomstronk. Als je melkpoeder in de lucht strooit is er volop lucht rondom elk korreltje. Als een zo'n korreltje wordt aangestoken vliegt het direct fel in brand. Zijn er genoeg andere korreltjes in de buurt, dan worden die daardoor ook aangestoken, enzovoort. Als je fijn zaagsel over een houtvuurtje strooit, krijg je hetzelfde effect: manshoge vlammen die direct weer weg zijn. Want de brandstof is zo natuurlijk wel gauw op. Alleen: teveel melkpoeder of zaagsel geeft juist een kleinere vlam. Want dan is er te weinig lucht tussen de korreltjes. Daarom valt het bij dit soort proefjes met het gevaar wel mee. Je kunt het niet overdrijven, al zou je het willen.

Hoewel... in sommige fabrieken zullen ze het daar niet mee eens zijn. Fabrieken van meel, kunsthars en andere brandbare poeders worden soms compleet van de kaart geveegd door stofexplosies. Als er veel brandbaar stof in de lucht hangt is *een* vonkje voldoende voor een ontploffing die makkelijk erger kan zijn dan een gasexplosie. Maar daar hoef je thuis pas bang voor te zijn als in je hele keuken een mist hangt van melkpoeder. Ook huisstof is geen probleem. Het is niet brandbaar genoeg, niet fijn genoeg verdeeld en er hangt nooit genoeg in de lucht voor een grote stofplof.


Alles wat je hier vindt mag je lezen, downloaden en zelfs kopiëren en aan vrienden geven. Maar ik heb het geschreven en het is en blijft van mij. Wat je dus niet mag doen is het verkopen en er geld aan verdienen. Dat doe ik tenslotte ook niet. Verder veel plezier ermee. -Herbert Blankesteijn


  • Terug naar het Zowerktdatmenu.
  • Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.