Laat er geen misverstand over bestaan dat deze twee CD's volkomen serieus zijn en gewetensvol gemaakt. Het is interessant om te zien hoe ze verschillen in inhoud en vormgeving. Leonardo de Uitvinder richt zich, niet verrassend, op het technische werk: de helikopter, de ophaalbrug, de tank, de parachute, het duikerpak, blaasinstrumenten, enzovoort. Dat is heel verdienstelijk gedaan, met uitleg in commentaar en in schermteksten. Telkens wordt een schets van Leonardo getoond, die overgaat in een duidelijke animatie. Een kort filmpje laat zien hoe overeenkomstige machines vandaag eruit zien. In sommige gevallen kun je een driedimensionaal beeld oproepen om Leonardo's ontwerp van alle kanten te bekijken.
De tekortkomingen van deze CD zitten in de breedte. Er wordt niet duidelijk gemaakt waarom, wanneer, of voor wie Leonardo een uitvinding deed. Ook in andere onderdelen wordt te weinig context geleverd. Om iets te noemen, Leonardo's biografie beslaat negentien schermen, elk ongeveer half gevuld met tekst. Dat is te weinig. Er kan veel meer op zo'n CD, Leonardo verdient ook meer, de koper ook, en het kan zo gepresenteerd worden dat het overgeslagen kan worden door diegenen die niet van lezen houden.
Ook is er een 'tijdbalk' met chronologisch geordende gebeurtenissen, maar die worden zo summier toegelicht dat ze nauwelijks samenhang vertonen met de 'biografie'. Er wordt wel gezegd dat de computertechnologie feitenkennis overbodig maakt en het primaat aan het inzicht geeft, maar als de computer zich beperkt tot het verstrekken van mondjesmaat losse feiten is het de vraag waar het inzicht dan vandaan moet komen. Wel staat op Leonardo de Uitvinder een mooie bibliografie van 22 werken. Opvallend is dat twee daarvan ouder zijn dan 50 jaar en rechtenvrij, dus waarom die dan niet ingelezen en als tekst op de CD gezet, als service aan de liefhebber?
De andere cd-rom, Leonardo da Vinci, gaat over de Codex Leicester, die vroeger naar zijn eigenaar Codex Hammer heette en gelukkig niet als Codex Gates door het leven hoeft sinds Bill Gates hem heeft gekocht. De Codex Leicester gaat over natuurverschijnselen als water en licht, en Leonardo's ideeën daarover worden in een aantal smaakvolle mini-documentaires behandeld. Jammer genoeg kun je die niet naar elke willekeurige plek heen- en terugspoelen, wat op de pc meestal wel kan. Ook zijn er stukjes film over de Renaissance en Leonardo's levensloop, en is er een tijdbalk. Samen geven deze een meer bevredigend beeld dan je op Leonardo de Uitvinder krijgt. Daar staat tegenover dat er over deze onderwerpen geen leesvoer is voor wie het tempo en de diepgang van een beeldverhaal te gering vindt. De enige uitzondering is de Codex zelf, die heel doordacht wordt gepresenteerd. Je kunt de pagina's een voor een bekijken in het originele spiegelschrift of 'ontspiegeld', en je kunt er bovendien een venster overheen leggen dat de tekst onder het venster automatisch in getypt Italiaans omzet of zelfs vertaalt in het Engels. Het is heel bijzonder om origineel werk op deze manier te bekijken, een echte verworvenheid van het digitale tijdperk. Er zijn hier en daar filmpjes aan toegevoegd over onderwerpen als 'tijd', 'waarneming' en 'beweging' en er worden samenvattingen bijgeleverd, maar echte annotaties ontbreken.
Beide CD's hebben nog wat schilderijen (op de Uitvinder niet beeldvullend te krijgen) en stukken handschrift, en beide worden ontsierd door almaar doordreutelende Renaissancedeuntjes, dwars door de commentaarstem heen, die niet uit te zetten zijn zonder ook de verteller het zwijgen op te leggen. Maar behalve de biografische informatie hebben ze toch opmerkelijk weinig gemeen, of het moest zijn dat het onderwerp Leonardo de kunstenaar nauwelijks aan de orde komt. Met andere woorden, zelfs twee cd-rom's samen slagen er niet in Leonardo da Vinci volledig recht te doen.
Leonardo da Vinci, Corbis/Philips, f. 99,95 Leonardo de Uitvinder, Softkey/Domus, f. 89,95