Het is alweer zeven jaar geleden dat Stephen Hawkings 'A Brief History of Time' verscheen, een van de best verkochte populair-wetenschappelijke boeken aller tijden (de Nederlandse vertaling droeg de futloze titel 'Het Heelal'). Hawking voorzag daarin zijn eigen wetenschappelijke wapenfeiten, vooral op het gebied van zwarte gaten en de oorsprong van het heelal, van een uitleg voor leken. Het boek is, behalve door de verkoopcijfers, bekend geworden doordat op de eerste pagina wordt gezegd dat formules in een boek als dit niet thuishoren en op de laatste pagina dat we met een theorie van alle natuurkrachten de 'geest van God' zullen kennen. Het werd door het publiek omarmd maar door vakgenoten van Hawking met wantrouwen bejegend. Dat laatste niet alleen om zijn succes maar ook omdat Hawking zich voortdurend uitsprak over godsdienstige zaken.
'A Brief History of Time' is nu bewerkt tot een CD-ROM uitgave, geschikt voor PC zowel als Macintosh. De basis is de tekst van het boek; die staat er integraal op. Opmerkelijk is dat er zeven jaar na het verschijnen niets aan is toegevoegd, terwijl er in de wetenschap toch het nodige is gebeurd. Er zijn sterren ontdekt die ouder lijken dan het heelal, er zijn nieuwe waarnemingen van de kosmische achtergrondstraling, die wordt opgevat als restant van de Oerknal, de discussie woedt voort over de massa van het neutrino - belangrijk voor de vraag of het heelal na de huidige fase van uitzetting weer gaat krimpen - en over de Hubbleconstante, de maat voor de snelheid waarmee het heelal uitdijt. Er wordt gezaagd aan de poten van de Oerknaltheorie. Maar bij Hawking kan er nog geen naschrift af.
Ook in andere opzichten is dit een slordige uitgave. Zo is het niet mogelijk automatisch te zoeken naar woorden in de tekst of te springen naar een zelf gekozen passage. Printen of knippen en plakken kan evenmin. Klikken op moeilijke woorden levert geen verklarende tekst op. Wel staan er ikoontjes in de kantlijn die naar illustraties verwijzen, maar dat zijn geen illustraties die de materie verhelderen. Het zijn collages van foto's of tekeningen van mensen die in het verhaal een rol spelen. Deze plaatjes zijn beslist mooi, je verwacht alleen (ook) functionele, verduidelijkende illustraties of animaties.
Alle illustraties samen vormen een soort stripverhaalversie van het boek. Dat is zo te zien ook de bedoeling want het is mogelijk alle illustraties achter elkaar te bekijken zonder aandacht te besteden aan de originele tekst. Je krijgt alleen de bijschriften te zien, en dat zijn dan weer losse zinnen of alinea's uit het boek. Die sluiten verrassend goed op elkaar aan. Vervelend is weer dat Hawkings kunstmatige stem de bijschriften steeds voorleest. Dat valt niet uit te schakelen, althans zo'n optie is nergens te vinden en een handleiding of helpfunctie ontbreekt - een andere tekortkoming van deze CD.
Tenslotte is er een ruimteschip waarin je het Hawkings favoriete onderwerp kunt gaan observeren: zwarte gaten. Ook in dit 'Hawking Craft' word je aan je lot overgelaten. Het blijft onduidelijk wat er gebeurt en wat voor invloed je met je muis op de gang van zaken kunt hebben. Met het boek ben je als belangstellende leek beter af.